Pexels
Σε μια εποχή που η κλιματική κρίση και η υποβάθμιση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων απαιτούν άμεση δράση, το νέο ψηφιακό παρατηρητήριο WeSeaYou έρχεται να καλύψει ένα τεράστιο θεσμικό και ενημερωτικό κενό. Δημιουργημένο από τις οργανώσεις WWF Ελλάς, Greenpeace και Vouliwatch και με τη στήριξη εννέα ακόμα περιβαλλοντικών φορέων, το WeSeaYou είναι η πρώτη ανοιχτή και δημόσια προσβάσιμη πλατφόρμα παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης των δεσμεύσεων της χώρας για τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές (ΘΠΠ). Η πρωτοβουλία στοχεύει να ενισχύσει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία, αλλά και την ενημέρωση των πολιτών για ένα ζήτημα ζωτικής σημασίας: την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Τι έκανε επιτακτική την ανάγκη μιας τέτοιας πλατφόρμας ψηφιακής αφύπνισης και ελέγχου; "Η Ελλάδα διαθέτει μοναδική θαλάσσια βιοποικιλότητας, από τις πλουσιότερες στην ΕΕ, και γι' αυτό η ευθύνη της χώρας μας και όλων μας, όσον αφορά τη διατήρηση και προστασία της, είναι αυξημένη. Αλλά και σε διεθνές επίπεδο, η επιτακτική ανάγκη για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας αναγνωρίζεται με την ιστορική σχετική συμφωνία στην οποία κατέληξε η διεθνής κοινότητα το 2022 και περιλαμβάνει τον στόχο 30x30. Αυτός έχει ενσωματωθεί και στην εθνική μας νομοθεσία και αφορά τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών που θα καλύπτουν τουλάχιστον το 30% των ελληνικών θαλασσών έως το 2030. Στο πλαίσιο προώθησης αυτού του στόχου, το WeSeaYou είναι η πρώτη ψηφιακή πλατφόρμα όπου, με αντικειμενικότητα και πληρότητα, όλοι οι πολίτες μπορούν να παρακολουθούν πού βρίσκεται η Ελλάδα σε σχέση με την προστασία των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών και την εφαρμογή των εθνικών δεσμεύσεων και υποχρεώσεων βάσει της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης", λέει η Βασιλική Στεργίου, συντονίστρια δράσεων θαλάσσιας πολιτικής της WWF.
Τι αποκαλύπτει το WeSeaYou
Έναν χρόνο μετά τις φιλόδοξες εξαγγελίες του πρωθυπουργού στην 9η Διεθνή Διάσκεψη για τους Ωκεανούς, η αξιολόγηση της υλοποίησης των οκτώ κυβερνητικών δεσμεύσεων για τις ΘΠΠ δείχνει απογοητευτικά αποτελέσματα. Οι περισσότερες βρίσκονται ακόμα σε αρχικό στάδιο. Η υπεύθυνη Επικοινωνίας για τους ωκεανούς στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace, Λασκαρίνα Λιακάκου, λέει συγκεκριμένα: "Οι δεσμεύσεις έχουν υλοποιηθεί, έναν χρόνο μετά, στο 15%. Ειδική μνεία αξίζει στη ρηξικέλευθη δέσμευση της απαγόρευσης αλιείας με μηχανότρατα στις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα θεωρήθηκε πρωτοπόρος με τη συγκεκριμένη υπόσχεση, έναν χρόνο μετά, η υλοποίησή της βρίσκεται στο 0%. Επίσης στο 0% βρίσκεται η χαρτογράφηση θαλάσσιων οικοτόπων, η οποία είναι απολύτως κρίσιμη για να έχουμε ουσιαστική προστασία της θαλάσσιας ζωής. Τέλος, η δέσμευση για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό με προθεσμία υλοποίησης το 2025, δεν έχει φτάσει παρά στο 10%". Τι σημαίνει πρακτικά για το θαλάσσιο περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα της χώρας αυτή η καθυστέρηση; "Η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από τον Δεκέμβριο του 2020 από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη συμμόρφωση με την οδηγία 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους. Μέχρι σήμερα, οι περισσότερες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές (Natura 2000) της χώρας μας στερούνται θεσμικής προστασίας. Όμως, πέρα από τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας, οι μοναδικές προστατευόμενες θαλάσσιες και παράκτιες περιοχές μας στερούνται αποτελεσματικής προστασίας με την ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στη διαχείρισή τους και τους απαιτούμενους οικονομικούς πόρους, καθώς και προσωπικού για τη διατήρηση και προστασία τους. Τι σημαίνει αυτό πρακτικά, φαίνεται στην επίσης απογοητευτική Έκθεση αξιολόγησης της διαχείρισης των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών της Ελλάδας (Οκτώβριος 2024)", καταλήγει η κα Στεργίου.
Ένα εργαλείο αφύπνισης και δημοκρατίας
Το WeSeaYou δεν περιορίζεται μόνο στην παρακολούθηση. Οι δημιουργοί του δηλώνουν ότι επιθυμούν "να γίνει ένας κόμβος γνώσης, δράσης και διαφάνειας, ανοιχτός σε κάθε πολίτη, ερευνητή, δημοσιογράφο ή υπεύθυνο χάραξης πολιτικής που θέλει να γνωρίζει τι πραγματικά συμβαίνει. Η πλατφόρμα καταγράφει σε πραγματικό χρόνο τις εξελίξεις και αναδεικνύει τα κενά και τις καθυστερήσεις στον θεσμικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό". Παράλληλα, δηλαδή, χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε το WeSeaYou και ως ένα εργαλείο αφύπνισης, διεκδίκησης και δημοκρατίας. Ο Στέφανος Λουκόπουλος, διευθυντής του Vouliwatch -ένας ανεξάρτητος, μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ασχολείται με την παρακολούθηση του κοινοβουλευτικού έργου και την ενίσχυση της δημοκρατίας- σημειώνει: "Ως Vouliwatch, πιστεύουμε ότι το WeSeayou μπορεί πράγματι να συμβάλει ουσιαστικά στη λογοδοσία και τη διαφάνεια. Μέσα από την καταγραφή και την άμεση και προσβάσιμη δημοσιοποίηση των ενεργειών της κυβέρνησης στο κρίσιμο αυτό θέμα, ενισχύεται η ενημέρωση και η συμμετοχή των πολιτών, δημιουργώντας πίεση προς την αρμόδια ηγεσία για πιο υπεύθυνη και διαφανή άσκηση πολιτικής. Η συλλογική δράση και η συντονισμένη και τεκμηριωμένη απαίτηση για απαντήσεις είναι δύναμη δημοκρατίας". Τίποτα από όλα αυτά δεν μπορεί να συμβεί και να φέρει αποτελέσματα αν δεν γίνουμε και εμείς παρατηρητές και διεκδικητές της αλλαγής, της αλήθειας, των κυβερνητικών δεσμεύσεων και της ίδιας της δημοκρατίας. Η Λασκαρίνα Λιακάκου σχολιάζει επ' αυτού: "Η σημαντικότερη συμβολή των πολιτών αυτή τη στιγμή είναι να ενημερωθούν κατά τρόπο που μεταφράζεται σε πολιτική διεκδίκηση. Κανείς δεν μπορεί να εναντιωθεί σε ένα πρόβλημα όταν δεν γνωρίζει ότι υπάρχει. Σας ζητάμε να μπείτε στο WeSeaYou. Σας ζητάμε να μάθετε τι είναι οι Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές και να κατανοήσετε ότι η καθαρή θάλασσα, η βιώσιμη παράκτια αλιεία, η υγεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, δεν μπορούν να επιτευχθούν χωρίς αυτές. Σας ζητάμε να λάβετε υπόψη την προστασία της θάλασσας όταν έρθει η ώρα να ψηφίσετε και να ζητήσετε απαντήσεις από τους πολιτικούς που ζητούν την εμπιστοσύνη σας. Μπορείτε να εκδηλώσετε το ενδιαφέρον σας και αφότου συμβεί αυτό, να στηρίξετε τις διεκδικήσεις μας προς τον πολιτικό κόσμο". Συμπερασματικά, η γενική εικόνα που προκύπτει μέσα από την πλατφόρμα είναι σαφής: παρά τις διακηρύξεις και τις διεθνείς δεσμεύσεις, η ουσιαστική προστασία των ελληνικών θαλασσών παραμένει στα... ρηχά. Και αυτό ενώ οι ΘΠΠ αναγνωρίζονται διεθνώς ως ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των οικοσυστημάτων και τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, κυρίως για τις τοπικές κοινότητες. Μέσα από τη δημόσια πίεση και τη συλλογική ευθύνη, το WeSeaYou καλεί από τη μία την Πολιτεία να εγκαταλείψει τις προσχηματικές πολιτικές και να προχωρήσει σε συγκεκριμένα, μετρήσιμα και άμεσα βήματα προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής προστασίας του θαλάσσιου πλούτου της Ελλάδας. Από την άλλη αποσκοπεί και στην ενημέρωση του κοινού γύρω από αυτό το κρίσιμο ζήτημα. Γιατί σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, οι θάλασσες δεν μπορούν να περιμένουν. Και ούτε εμείς οι πολίτες έχουμε την πολυτέλεια πλέον να αναμένουμε την πολιτεία να προβεί στην υλοποίηση των δεσμεύσεών της. Χρειάζεται τη συμμετοχή μας. Ο έλεγχος και η αφύπνιση είναι χρήσιμα εργαλεία.
Info: Δείτε ολόκληρη την πρώτη αξιολόγηση του παρατηρητηρίου WeSeaYou στο weseayou.gr
