iStock
Δυσοίωνες προβλέψεις, ανεφάρμοστες πολιτικές, αλλά και άνθρωποι, ομάδες και επιστήμονες που παλεύουν να αναστρέψουν την κατάσταση. Υπάρχει άραγε φως στο σκοτάδι της κλιματικής κρίσης;
Τα χημικά στα πλαστικά που χρησιμοποιούμε καθημερινά μπορούν να διαταράξουν τον φυσικό κύκλο του ύπνου, καθώς και τον κιρκάδιο ρυθμό του σώματός μας, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον καφέ. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε πολύ πρόσφατη in vitro μελέτη του νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας, βάζοντας μία ακόμα παράμετρο στην εξίσωση "χρήση υλικών επιζήμιων για το περιβάλλον - καταστροφή του περιβάλλοντος - επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία μας". "Τα αποτελέσματα κάθε νέας μελέτης θα χρησιμοποιηθούν ώστε να ασκηθεί πίεση στους νομοθέτες να θεσπίσουν κανονισμούς, ενώ θα προσπαθήσουμε να πείσουμε τις βιομηχανίες να αφαιρέσουν τα χημικά από τα πλαστικά", δήλωσε ο Martin Wagner, ένας από τους ερευνητές που συνυπογράφουν τη συγκεκριμένη μελέτη. Με δεδομένο ότι τα πλαστικά χρειάζονται 20 με 500 χρόνια για να αποσυντεθούν, πρωτοβουλίες όπως η παραπάνω δίνουν ελπίδα, αλλά από την άλλη φαντάζουν σαν μια σταγόνα στον ωκεανό των πολιτικών για το περιβάλλον που είτε δεν εφαρμόζονται, είτε μοιάζουν να έρχονται πολύ αργά, αφού πλέον δεν μιλάμε για πρόληψη, αλλά για αναστροφή, με κάποιες από τις πολύ "επιθετικές" ενέργειες να χρειάζονται δεκαετίες για να αρχίσουν να δείχνουν τα πρώτα αποτελέσματα, ενώ ο χρόνος συνεχίζει να μετράει εναντίον μας. Κάποιοι… σκεπτικιστές (άραγε υπερβολικά ρεαλιστές ή κυνικά απαισιόδοξοι;) υποστηρίζουν ότι το παιχνίδι είναι ήδη χαμένο. "Οι φανταχτερές υποσχέσεις μας για μείωση των εκπομπών άνθρακα μέχρι το 2050 και άλλες τεχνολογίες δεν έχουν κανένα απολύτως αποτέλεσμα σε μια αλυσίδα γεγονότων που χρειάζεται χιλιάδες χρόνια για να ξεδιπλωθεί […] Η κλιματική αλλαγή υφίσταται. Έρχεται. Συμβαίνει και θα εξακολουθήσει να συμβαίνει για χιλιετίες. H πραγματική "απάτη” είναι το αφήγημα ότι κάθε ανθρώπινη επίδραση στο περιβάλλον μπορεί να μετριαστεί με πολιτική βούληση και αυξημένη φορολογία ώστε να επιβραδυνθεί / αντιστραφεί / παύσει / μεταβληθεί η τροχιά σε κάτι τόσο μεγάλο. Ανοησίες!", υποστηρίζει ο Theo Priestley, συγγραφέας του βιβλίου The Future Starts Now: Expert Insights into the Future of Business, Technology and Society (Το μέλλον αρχίζει τώρα: Η γνώση του ειδικού για το μέλλον των επιχειρήσεων, της τεχνολογίας και της κοινωνίας, εκδ. Bloomsbury Business). Αυτή η άποψη μπορεί να χαρακτηριστεί ακραία, ίσως όμως και να είναι αποτέλεσμα της "κλιματικής κούρασης", ενός νέου συναισθήματος που μας έχει κληροδοτήσει η κλιματική κρίση, αλλά και όλα τα άλλα δυσοίωνα και απογοητευτικά που μας συμβαίνουν τις τελευταίες δεκαετίες.
"Συνυπολογίστε την ανάρρωση από την πανδημία, τον πληθωρισμό και όλους τους παράγοντες που μας προκαλούν στρες σε παγκόσμιο επίπεδο και έχετε τη συνταγή για την απόλυτη σωματική, νοητική και συναισθηματική εξάντληση", αναφέρει η Alison Stine σε άρθρο της στο Nonprofit Quarterly. Η ίδια τονίζει ότι αυτή η εξάντληση γίνεται όλο και πιο έντονη λόγω της ανημπόριας που νιώθουν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο απέναντι σε ζητήματα όπως ο πόλεμος, η βία και το κλίμα. Η κλιματική κούραση δεν ταυτίζεται με το γνωστό (πλέον) σε όλους μας κλιματικό άγχος, αλλά μάλλον είναι το επόμενο στάδιο. Σύμφωνα με τη δρα Rasha Bayoumi, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Birmingham στο Dubai, στην περίπτωση της κλιματικής κούρασης έχουμε τη διαρκή αίσθηση ενός επικείμενου χαμού. Νιώθουμε συναισθηματικά εξαντλημένοι λόγω της συνεχούς έκθεσής μας σε έναν καταιγισμό πληροφοριών. Και ενώ θα περίμενε κανείς ότι όλες αυτές οι πληροφορίες για την κλιματική κρίση, που καταφτάνουν στην αντίληψη και στο feed μας από παντού, θα μας κάνουν πιο ενεργούς, πιο ετοιμοπόλεμους και πιο αποφασισμένους να αναλάβουμε δράση, μάλλον συμβαίνει το αντίθετο. Η Alison Stine αναφέρει στο άρθρο της μελέτη του 2021 που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση International Journal of Environmental Research and Public Health και η οποία επικεντρώθηκε στην επίδραση που έχουν στους νέους ανθρώπους οι ειδήσεις στα social media για την κλιματική αλλαγή. Οι περισσότεροι από αυτούς δήλωσαν ότι ανάλογα posts τους κάνουν να νιώθουν ανεπαρκείς όσον αφορά τις δράσεις τους για το περιβάλλον. Σύμφωνα με τη μελέτη, "υπάρχει ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών που αποδεικνύει ότι η έκθεση σε πληροφορίες για την κλιματική αλλαγή μέσα από πηγές όπως τα social media μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να νιώθουν αναποτελεσματικοί και να αυξήσουν το άγχος τους για το κλίμα".
Με δεδομένο ότι οι ειδήσεις για περιβαλλοντικές καταστροφές, για κυβερνητικές δεσμεύσεις που δεν τηρούνται, για ανθρώπους που αναγκάζονται να ξεριζωθούν από τον τόπο τους λόγω της κλιματικής αλλαγής, για δάση που ξηραίνονται, για σπάνια είδη πανίδας που εξαφανίζονται και για φωτιές που μαίνονται ανεξέλεγκτες δεν θα σταματήσουν, αλλά θα συνεχίσουν να είναι ζοφερές και δυστοπικές, πώς μπορούμε να μην παραδοθούμε στην αμφισβήτηση, την απαισιοδοξία και την παραίτηση; Μάλλον με το να επικεντρωθούμε στην ελπίδα και στο καλό και όχι σε αυτά που δεν κατανοούμε. Να εστιάσουμε στην πιθανότητα της αλλαγής, στις επιλογές που είναι στο χέρι μας, στις έρευνες που φέρνουν κάποια ελπιδοφόρα αποτελέσματα, στις ομάδες που το παλεύουν, στους επιστήμονες που συνεχίζουν να μάχονται.
Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε φέτος στο Green αφιέρωμά μας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος στις 5 Ιουνίου. Να μην υπερκινδυνολογήσουμε παρουσιάζοντας πόσο απελπιστικά είναι να τα πράγματα, αλλά να μετριάσουμε την ανησυχία μας φέρνοντας στο προσκήνιο ανθρώπους οι οποίοι, με το όραμα και τις πρωτοβουλίες τους, μπορούν να κάνουν τη διαφορά, μπορούν να μας εμπνεύσουν και να μας κινητοποιήσουν.
Η ιστορία για την κλιματική κρίση είναι δεδομένη, ξέρουμε πλέον τι συμβαίνει και τι μας περιμένει. Το θέμα είναι να την αφηγηθούμε εστιάζοντας στα φωτεινά σημεία που ακόμα -ευτυχώς- υπάρχουν.
Μαρία Πατούχα
