Η ταινία Ο Νόμος του Μέρφυ είναι η τρίτη συνεργασία σας με τον Άγγελο Φραντζή. Ποιος νόμος κυριάρχησε σε αυτή; Ο νόμος της βαρύτητας. Η βαρύτητα είναι παρεξηγημένη. Γιατί με έναν τρόπο μας κρατάει στο έδαφος και δεν μας αφήνει να πετάξουμε, κάτι που είναι μια σκέψη επιπόλαιη την οποία έχω κάνει και εγώ. Όμως η βαρύτητα, εκτός του ότι μας κρατάει στη γη επιτρέποντάς μας να ζούμε, μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε και όλα τα συνεπακόλουθα της ζωής: τη φθορά, το μεγάλωμα, την ενηλικίωση, την ωρίμανση. Κάνει, δηλαδή, τα πράγματα να κυλάνε. Κάπως έτσι προέκυψε η συνάντησή μας με τον Άγγελο αλλά και με την Κάτια Γκουλιώνη, η οποία πρωταγωνιστούσε και εκείνη στις τρεις προηγούμενες ταινίες του. Εσείς σε ποιον νόμο πιστεύετε; Διάφοροι νόμοι διέπουν την ζωή μας, εγώ πιστεύω στον νόμο της βαρύτητας με τον τρόπο που είπαμε πριν. Στο ότι δηλαδή κάνει τα πράγματα να κυλάνε. Στον νόμο της βεβαιότητας; Δεν ξέρω. Εαν το δούμε με την έννοια του να κάνεις αυτό που θέλεις έχοντας τη βεβαιότητα για την επιλογή σου, αλλά πάντα με το ένα μάτι ανοιχτό, ώστε να παρατηρείς πώς είσαι σε σχέση με αυτή, να παρατηρείς τον εαυτό σου, τι σου συμβαίνει σε σχέση με αυτό που έχεις αποφασίσει να κάνεις, ώστε να καταλαβαίνεις τι γίνεται και τι είναι αυτό που έχεις επιλέξει, ίσως. Δεν θα έλεγα ποτέ οτι είναι ένας απο τους νόμους που διέπει την ζωή μου.
ΖΙΒΑΓΚΟ, AMI PARIS , ATTICA. ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ, ΚΑΛΤΣΕΣ ΚΑΙ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ, ΑΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ
Ο νόμος της κατανόησης; Ο νόμος ως λέξη μού ακούγεται απόλυτος. Ίσως δεν τα πάω πολύ καλά με την έννοια του νόμου, αλλά, ναι. Η κατανόηση είναι σημαντική, όχι όμως και απαραίτητη για τα πάντα γύρω μας.
Μόλις ολοκληρώθηκε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο οποίο βρεθήκατε με δύο ταινίες: το Utopolis και τον Νόμο του Μέρφυ. Έχετε ολοκληρωμένη αίσθηση για το τι συμβαίνει στο ελληνικό σινεμά αυτή τη στιγμή; Δεν μπορώ να ξέρω ακριβώς. Βλέπω πολύ λιγότερες ταινίες από όσες θα ήθελα. Έχω δει όμως κάποιες που μου άρεσαν. Αυτό που βλέπω είναι ότι υπάρχουν δημιουργοί, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι και ηθοποιοί που το υπηρετούν, που αναζητούν τρόπους για να κάνουν σινεμά. Αυτό δεν ξέρω αν το παρατηρώ, αν θέλω να το παρατηρήσω ή αν είναι μια ευχή.
Πώς συνδέεστε με τον κινηματογράφο έχοντας κάνει αρκετό; Μου αρέσει το σινεμά. Δεν ξέρω αν είμαι καλός. Μπορώ να πω ότι με τον καιρό ίσως γίνομαι καλύτερος από ό,τι ήμουν. Αυτό που θα ήθελα είναι να μπορώ να ενσωματώνω τον χαρακτήρα και την ιστορία. Να λειτουργώ και να μιλάω από την καρδιά της κάθε ιστορίας και του κάθε χαρακτήρα, ώστε να μη χρειάζεται να παίζω καθόλου. Με άλλα λόγια, ψάχνω την ελευθερία. Αυτό είναι το ζητούμενό μου.
Την ελευθερία πώς την εννοείτε; Μέσα στη φόρμα; Ναι, και σε αυτήν. Είναι κάτι που παλιότερα το είχα αλλιώς στο μυαλό μου. Πίστευα ότι ελευθερία είναι να είσαι απλώς ελεύθερος, να είσαι φυσικός. Ενώ, όσο περνάει ο καιρός, όλο και περισσότερο καταλαβαίνω μέσα από το θέατρο -το συγκεκριμένο θέατρο που κάνω με την ομάδα Kursk, με σκηνοθέτη τον Χάρη Φραγκούλη- ότι η ελευθερία μπορεί να είναι ένα ζητούμενο, αλλά προϋποθέτει τρομακτική δουλειά και προεργασία προς συγκεκριμένους στόχους. Ένας ηθοποιός πρέπει να δουλεύει διαρκώς να έχει έναν στόχο, και εμείς να βλέπουμε το αποτέλεσμα της εργασίας του και όχι την διαδικασία μέσα από την οποία έφτασε στο στόχο του. Ένας ηθοποιός επι σκηνής εργάζεται πυρετωδώς προς μια κατεύθυνση για να αποκαλύπτεται στα μάτια του θεατή κάτι άλλο. Αναζητώ ακόμα τον τρόπο να το κάνω και στο σινεμά.
Φαντάζομαι ότι στην τηλεόραση είναι ακόμη πιο δύσκολο κάτι τέτοιο. Η τηλεόραση, ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η δουλειά εκεί, πολλές φορές δεν έχει κάποια ιδιαίτερη απαίτηση, αλλά από την άλλη είναι κάτι προσωπικό. Το να είσαι καλός στη δουλειά σου είναι κάτι που θέτεις εσύ ως ζητούμενο στον εαυτό σου. Οπότε δεν ετεροπροσδιορίζεις την δουλειά σου σε σχέση με την κάθε συνθήκη, εδώ δεν είναι απαιτητικό θα είμαι 50%, εδώ περνάει και να μην είμαι 100% μέσα. Ο τάδε σκηνοθέτης είναι εντάξει και με λιγότερο. Δεν έχει τέτοια. ‘Η το κάνεις ή δεν το κάνεις. Η ίδια η συνθήκη, το κάθε έργο, η ίδια η τέχνη σού ζητάει κάτι. Αυτό αν το καταλάβει κανείς, είναι στο σωστό δρόμο για να δει πώς θα συναντηθεί με την ελευθερία του.
ΤΖΆΚΕΤ, ISABEL MARANT, ATTICA
Η επίτευξη αυτού του στόχου μοιάζει πιο εύκολη όντας μέλος μιας ομάδας, όπως συμβαίνει τώρα με την Kursk με την οποία ανεβάζετε και τον Αιαυτό στο Θέατρο Σφενδόνη; Ναι, στο θέατρο. Η τηλεόραση σαν μέσο και διαδικασία πάντα κατι στερεί και από κάτι στερείται. Τα παιδιά, οι Kursk είναι φίλοι μου. Και εγώ Kursk είμαι. Μέσα από τη διαδικασία και τον τρόπο που δουλεύουμε γνωριζόμαστε μεταξύ μας με έναν τρόπο πολύ πιο βαθύ, που δεν τον συναντάς συχνά στη ζωή σου. Δηλαδή, τα συναισθήματα που μπορείς να βιώσεις ετοιμάζοντας και ανεβάζοντας μια παράσταση με συγκεκριμένα και κοινά ζητούμενα, σε κάνει ικανό να γευτείς πιο βαθιά συναισθήματα από ό,τι μπορείς να νιώσεις στην πραγματική σου ζωή. Το θέατρο μπορεί να το κάνει αυτό. Τα μεγεθύνει. Και επί σκηνής, το να παλεύεις με τον σύντροφό σου, τον συνάδελφό σου για κάτι κοινό, σε συνδέει και σου αποκαλύπτει την ψυχή του άλλου και τη δική σου.με τρόπο μοναδικό. Δεν ξέρω άλλες διαδικασίες στη ζωή μου που να είναι τόσο αποκαλυπτικές. Αποκαλυπτικό στην ζωή, μπορεί να είναι κάτι βίαιο, μια κρίση, ένας θάνατος, ένας χωρισμός, μια ανέλπιστη τύχη ή χαρά, κάτι που προκαλεί ένα τραύμα ή ένα ρήγμα, μια τομή κάτι που απέναντί του μένεις έρμαιο. Αυτό αναπόφευκτα κινητοποιεί μηχανισμούς προαιώνιους και τα αντίστοιχα συναισθήματα. Το θέατρο μπορεί να φτάσει σε τέτοιο βάθος.
Σε τι βάθος φτάσατε με την παράσταση Αιαυτός; Έχω φτάσει κάπου και πιστεύω ότι έχει κι άλλο πολύ ακόμα, αλλά έχω κάνει μια βουτιά η οποία δεν μου ήταν αυτονόητη και καθόλου εύκολη, αλλά είχα μαζί μου τον Χάρη και τον Γιάννη και τη Μαρία, την Ιωάννα και τον Παναγιώτη που ήταν πολύ υποστηρικτικοί, βοηθητικοί, συνεπείς, και με πολλή αγάπη, γενναιοδωρία και προσοχή με βοηθούσαν να φτάνω εκεί που φτάνω. Θέλω να πιστεύω ότι το έκανα και εγώ γι' αυτούς.
Ήταν απελευθερωτικό που ήταν ανέκδοτη η διασκευή του Αίαντα του Σοφοκλή από τον Δημήτρη Δημητριάδη; Δεν ξέρω αν ήταν. Δεν θα το έλεγα. Έχουμε στη διάθεσή μας έναν μύθο που ήταν μια ισχυρή βάση για τις ερμηνείες μας, αλλά και για το ίδιο το κείμενο. Υπήρχε κάτι στιβαρό μέσα μας, επειδή γνωρίζουμε καλά την ιστορία, το κείμενο του Σοφοκλή και το πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα η ιστορία αυτή. Ο Δημητριάδης κάνει μια σημαντική αλλαγή την οποία εμείς καλούμαστε να καταλάβουμε. Τι λέει για την ιστορία του Αίαντα, για εμάς, γι' αυτό που ζούμε σήμερα, για την ιστορία της ανθρωπότητας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Στο κείμενο του Δημητριάδη, οι αρχηγοί των Ελλήνων -ο Οδυσσέας, ο Αγαμέμνονας και ο Μενέλαος-, οι οποίοι είναι και συνένοχοι στην πλεκτάνη που στήθηκε για να μην πάρει τα όπλα του Αχιλλέα ο Αίαντας που κανονικά τα δικαιούνταν ως ο καλύτερος πολεμιστής μετά τον Αχιλλέα, του ζητούν να αυτοκτονήσει. Αυτό είναι πολύ τρομακτικό, αλλά ταυτόχρονα περιγράφει και αυτό που ζούμε σήμερα. Ζητούν αντίποινα, ζητούν εκδίκηση. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό του σημερινού, δυτικού ανθρώπου. Η εκδίκηση του Δυτικού απέναντι σε κάτι ή κάποιον που τον ξεπερνά, που είναι καλύτερος απο αυτόν. Ο Αίαντας είναι το σύμβολο του άριστου, του πιο δυνατού. Οπότε το πώς στέκεσαι απέναντι σε κάποιον καλύτερο από εσένα, για λόγους που μπορεί να αναλύονται ή και όχι, είναι ενδεικτικό. Το ότι κάποιος μπορεί να είναι δυνατός και άριστος, πολύ δύσκολα το χωνεύει ο δυτικός άνθρωπος. Δεν θα ξεχάσω μια φορά, σε ένα ταξίδι στην Πολωνία, επισκέφτηκα έναν ζωολογικό κήπο όπου είδα κάτι καχεκτικά, σκελετωμένα λιοντάρια, το ένα ξερνούσε, ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση. Το εστιατόριο του ζωολογικού κήπου είχε θέα σε αυτά τα ζώα. Ένας άνθρωπος θα μπορούσε να φάει ένα μπέργκερ ή μια σαλάτα βλέποντας τα λιοντάρια σε αυτή την κατάσταση. Κανονικά, αυτά τα ζώα είναι σύμβολα δύναμης. Πόσο εκδικητικό είναι οι άνθρωποι να χαζεύουμε το λιοντάρι αιχμάλωτο, εξαθλιωμένο, χωρίς ψυχή, κλεισμένο στην φυλακή που του φτιάξαμε για να το εκδικούμαστε καθημερινά, ενώ στην δική του έδρα το λιοντάρι δεν χρειάζεται να μας αιχμαλωτίσει για να επιβάλλει την υπεροχή του. Και μόνο ένας βρυχηθμός θα έβαζε τα πράγματα στη θέση τους.
POLO, ΑΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ.
Ωστόσο, πήγατε. Πήγα και ήταν η τελευταία φορά. Τώρα το είδα και δεν μπορώ να κάνω ότι δεν το είδα. Επίσης, αυτό είναι ένα ακόμα θέμα που διαπραγματεύεται το έργο. Άπαξ και έχεις δει κάτι, μια αλήθεια, μια αδικία, αν έχεις δει τη δυστυχία, πώς συνεχίζεις; Το αφήνεις να επηρεάσει τη ζωή σου ή κάνεις τα στραβά μάτια; Και πώς το κάνεις; Ζούμε σε μια εποχή που κάνουμε τα στραβά μάτια.
Ο Τεύκρος, ο αδερφός του Αίαντα, στο τέλος του έργου αρνείται να ζήσει σε έναν τέτοιο κόσμο. Ναι, αναγνωρίζει και τη δική του ανεπάρκεια. Φεύγει για να μη δει. Αφήνει την Τέκμησσα να κάνει τη δύσκολη δουλειά και επιστρέφει στο τέλος για να κάνει κατι ακόμα πιο δύσκολο, να θάψει τους νεκρούς. Φευγει για να γλιτώσει τον εαυτό του από κάτι αλλά επωμίζεται κάτι πολύ πιο δύσκολο εν τέλει, κάτι που τον καθιστά ημίτρελο και συνομιλόντας με τους θεούς και τα απομεινάρια της σφαγής διερωτάται "εμένα ποιος θα με θάψει;”. Αυτή είναι η γραμμή του έργου, η διερώτηση "ποιος θα με θάψει εμένα σε έναν κόσμο που πεθαίνει και που εγώ έχω απομείνει, που έχω υπομείνει όλες τις δυσκολίες και θάβω αυτό που έχει πεθάνει; Εμένα, που δεν μπορώ να συνεχίσω να ζω,στον καινούριο κόσμο, στο "μετά”, θα υπάρξει κάποιος για να θάψει εμένα;”
Εσύ πώς συνεχίζεις; Εγώ μια χαρά τα κάνω τα στραβά μάτια. Θα ήθελα και εύχομαι να συμβαίνει όλο και λιγότερο και νομίζω ότι έχω κάνει κάποια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Τι βρίσκεται στον πυρήνα του Αίαντα; Αυτό που θίγεται και στην ιστορία του Σοφοκλή και στην ιστορία του Δημητριάδη είναι η έννοια της τιμής. Αυτή κινεί τα γρανάζια του έργου. Ο Αίαντας έχει ένα αξιακό σύστημα που δεν υπάρχει στις μέρες μας. Αξίες που ξεπερνούν την ίδια τη ζωή. Ένας ήρωας δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να ζει καταπατώντας τις αξίες του. Ο Αίαντας είναι Έλληνας όχι επειδή γεννήθηκε στην Ελλάδα, αλλά επειδή οι αξίες του είναι αυτές που οι Έλληνες τιμούσαν. Σε αυτές λογοδοτεί. Οι έννοιες αυτές για τον ήρωα είναι αυτόνομες. Με αυτές αναμετράται. Αν σταματήσουν οι Έλληνες να πιστεύουν σε αυτές, δεν λογοδοτεί σε αυτούς, αλλά στις αξίες. Και το να μπορεί να το κάνει αυτό, τον στέφει ήρωα, από μόνο του. Αυτό είναι το πιο ηρωικό του.
Τι κάνει κάποιον ήρωα σήμερα; Τι είδους ηρωικότητα έχουμε ανάγκη; Ο ήρωας δεν ξέρει ότι είναι ήρωας. Και αν το μάθει είναι επικίνδυνο. Κάποιοι άλλοι τον αποκαλούν ήρωα. Αυτός πράττει γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Ακολουθεί αυτό που πιστεύει. Εμείς πρέπει να αναρωτηθούμε τι θεωρούμε ηρωικό, αλλά όχι για να γίνουμε εμείς ήρωες. Αυτό κάποιος άλλος θα το πει ή δεν θα το πει για εμάς. Δεν μπορεί να είναι ζητούμενο να είμαστε ήρωες. Αυτό σκέφτομαι σε σχέση με το τι κάνει κάποιον ήρωα.
Είπατε πριν τις λέξεις πίστη, ευθύνη, τιμή. Έχουν χάσει το νόημά τους όλες οι μεγάλες αξίες, αλλά και οι έννοιες σήμερα; Κάποια στιγμή ο Τεύκρος ρωτάει: "Και η ανδρεία, η αυταπάρνηση, η γενναιοδωρία, η μεγαλοψυχία, με αυτές τι γίνεται;”. Τι θέση έχουν στο αξιακό μας σύστημα; Αναρωτιέμαι γιατί τις συναντώ πολύ σπάνια. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη παρεξήγηση γύρω από αυτές τις έννοιες.
Στο έργο υπάρχει και ένας γυναικείος χαρακτήρας, η Τέκμησσα, η γυναίκα του Αίαντα που παίρνει τα πράγματα στα χέρια της. Ο ίδιος ο αδερφός του δεν αντέχει να τον δει και έρχεται εκείνη να κάνει τη δύσκολη δουλειά. Μέσα από εκείνη προκύπτει ένα άλλο ερώτημα: τι πάει να πει "αγάπη”; Τι σημαίνει "σου κρατάω το χέρι όταν βγαίνει η ψυχή σου”; Τι θα πει "σου βγάζω με το πρόσωπο και τη γλώσσα μου τις βρομιές από πάνω σου”, τι θα πει "είμαι μαζί σου ακόμη και στην πιο δύσκολη και πιο ταπεινωτική σου στιγμή”;. Τι θα πει "αγαπάω κάποιον”;
ΖΙΒΆΓΚΟ, AMI PARIS , ATTICA. ΠΑΝΤΕΛΟΝΙ, ΚΑΛΤΣΕΣ ΚΑΙ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ, ΑΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ
Δεν έχετε φτάσει στην απάντηση; Προσπαθώ να καταλάβω και εγώ. Τι θα πει αγάπη; Αναρωτιέμαι για τον εαυτό μου, μπορώ να αγαπάω; Πιστεύω στην αγάπη, αλλά δεν ξέρω αν είμαι καλός στο να αγαπάω. Έχω νιώσει αγάπη. Ξέρω τη δύναμή της, τι μορφές μπορεί να πάρει και πόσο ευεργετική είναι για την ψυχή ενός ανθρώπου. Μέσω της πίστης μου στην αγάπη, πιστεύω και στον Θεό, χωρίς ωστόσο να επιτελώ τις πρακτικές της πίστης. Πιστεύω όμως στην προσευχή. Δεν το λέω μόνο με τη θρησκευτική έννοια. Προσεύχομαι, για παράδειγμα, να πάει καλά η παράσταση. Είναι μια ευχή και έχει και αυτό μια αγάπη. Από την άλλη, η αγάπη έχει και ένα κόστος. Είναι μια ευθύνη το να αγαπάς. Δεν είναι εύκολος αγώνας, είναι καθημερινός και πολλές φορές δεν έχει κάποιο αντάλαγμα. Έτσι έρχεται σε κόντρα με το σημερινό σύστημα στο οποίο ζούμε που έχει θεοποιήσει την ύλη, τα χρήματα, τη δημοσιότητα, την ατομικότητα και τον ναρκισσισμό, πράγματα αντίθετα της αγάπης και της προσευχής.
Ενώ συμμετέχετε στην τηλεοπτική σειρά Διάφανη Αγάπη που παίζεται αυτή τη στιγμή, θα σας δούμε και ως Γιάννη, σύζυγο της Μαρίνας στην τηλεοπτική μεταφορά της Μεγάλης Χίμαιρας, που θα προβληθεί το 2025. Ναι, τελείωσα με τα γυρίσματά μου για την Διάφανη Αγάπη και προσφάτως ξεκίνησα γυρίσματα στη Σύρο για τη Μεγάλη Χίμαιρα. Εύχομαι να είναι καλοτάξιδες δουλειές και να είμαστε καλοταξιδοι και εμείς μαζί τους.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΟΥΛΟΣ
STYLING: ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ
GROOMING: ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ΣΜΥΡΝΑΙΟΣ (BEEHIVE ARTISTS)
ΒΟΗΘΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΥ: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
