Σουζάνα Κλημεντίδη: "Μπορούμε να μην είμαστε τέλειες αλλά δικαιούμαστε να διεκδικούμε το καλύτερο για τον εαυτό μας"

Πάντα χαίρεται να βοηθάει ανθρώπους που την έχουν ανάγκη. Όταν όμως η υπόθεση που αναλαβάνει, αφορά κάποια γυναίκα που έχει υποστεί άνιση μεταχείριση ή παρενόχληση στην εργασία της, η "νίκη" αποκτά για εκείνη βαθύτερη σημασία – είναι μια στιγμή που βιώνει τη γυναικεία αλληλεγγύη στο έπακρο. Με αφορμή την υποψηφιότητά της στον θεσμό Greek International Women Awards, η γνωστή δικηγόρος Σουζάνα Κλημεντίδη μιλά στο ELLE.gr για το τι πραγματικά συμβαίνει στις δικαστικές αίθουσες, τις αλλαγές που θα ήθελε να δει στο νομοθετικό πλαίσιο υπέρ των γυναικών, ενώ απαντά στο αν η έμφυλη ισότητα αποτελεί ουτοπία στην Ελλάδα.

Ποιο ήταν το γεγονός που πιστεύετε ότι ορίζει την αρχή της καριέρας σας;

Αναμφίβολα, η έναρξη της δικής μου εταιρείας στην οποία μπήκα ως συνέταιρος. Ήταν η στιγμή που μετά τις σπουδές μου και τη συσσώρευση πολύτιμης εμπειρίας, έπεφτα στα βαθιά νερά της επιχειρηματικότητας. Διότι όταν επιχειρείς στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από τον τομέα δραστηριοποίησης, έχεις να αντιμετωπίσεις πολλές προκλήσεις. Στην περίπτωσή μου, με δεδομένο ότι ήμουν πολύ νέα, υπήρχε η προκατάληψη του "πολύ νωρίς" για κάτι τέτοιο. Όμως, το τόλμησα και αποτέλεσε πρακτικά την αφετηρία της καριέρας μου.

Αντιμετωπίσατε ποτέ εμπόδια στην άσκηση του επαγγέλματος σας επειδή είστε γυναίκα;

Νομίζω ότι ανήκω σε μία γενιά που βρέθηκε στο μεταίχμιο της προόδου που έχει κάνει η κοινωνία σε σχέση με τη γυναικεία ηγεσία και ενδυνάμωση. Τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας μου τα στερεότυπα που είχα να αντιμετωπίσω ήταν αρκετά. Εκφράζονταν είτε με σχόλια, είτε με συμπεριφορές. Ας μην ξεχνάμε ότι η δικηγορία σε υψηλό επίπεδο ήταν ανδροκρατούμενος χώρος για αρκετά χρόνια. Με πείσμωναν όσα αντιμετώπιζα, γιατί ως κόρη μητέρας επίσης δικηγόρου, είχα γαλουχηθεί με δυναμισμό και την πεποίθηση ότι τα κορίτσια μπορούν να καταφέρουν ό,τι και τα αγόρια.

Με βάση τα στοιχεία που φτάνουν σε εσάς λόγω της δουλειάς σας, πιστεύετε πως η έμφυλη ισότητα είναι μια ουτοπία;

Το νόμισμα έχει δύο όψεις σε ό,τι αφορά στα γυναικεία ζητήματα στην Ελλάδα. Από τη μία είμαι πολύ ικανοποιημένη με όσα πετυχαίνουν οι σπουδαίες γυναίκες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της πολιτικής, της οικονομίας, των επιχειρήσεων και των επιστημών. Η φωνή μας ακούγεται δυνατότερα από ποτέ. Από την άλλη στην κοινωνία έχουμε να αντιμετωπίσουμε ακόμη δαίμονες. Είτε πρόκειται για περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, είτε για βιασμούς και γυναικοκτονίες, η ειδησεογραφία είναι γεμάτη από περιστατικά τα οποία καταδεικνύουν το εύρος της έμφυλης βίας στη χώρα μας. Δεν θεωρώ ουτοπικό να αλλάξει αυτή η πραγματικότητα, αρκεί να δράσουμε.

Οι δικαστικές αίθουσες παραμένουν "σεξιστικά περιβάλλοντα”; Έχει αλλάξει αυτό τα τελευταία χρόνια;

Η δικαιοσύνη οφείλει να αντιμετωπίζει όλους τους πολίτες ισότιμα. Το πρόβλημα του σεξισμού εντοπίζεται εκτός δικαστικών αιθουσών. Εκεί που μια νέα δικηγόρος χαρακτηρίζεται "υπέρμετρα φιλόδοξη" με αρνητική χροιά, για τους άνδρες δεν υπάρχει αντίστοιχος χαρακτηρισμός. Η ίδια γυναίκα μπορεί να βιώνει και μία συνεχή αμφισβήτηση των ικανοτήτων της λόγω της εμφάνισης ή του τρόπου που ντύνεται. Προφανώς, κανένας άνδρας δεν έχει βρεθεί σε αυτή τη θέση. Σαφώς, η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη απ’ ό,τι 20 χρόνια πριν, όμως οι ρίζες του σεξισμού βρίσκονται στην κοινωνία, στην οικογένεια, στην παιδεία. Από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε για να τις ξεριζώσουμε.

Σας προσεγγίζουν γυναίκες μέσα από τα social media για να ζητήσουν τη βοήθειά σας;

Από τότε που ξεκίνησα να είμαι τακτική προσκεκλημένη στο podcast "Θα σας ειδοποιήσουμε" δέχομαι πολλά προσωπικά μηνύματα από γυναίκες, οι οποίες ζητούν τη βοήθειά μου για διάφορα ζητήματα. Αυτό οφείλω να ομολογήσω, έχει δώσει μία νέα πνοή στο purpose μου ως δικηγόρος. Με συγκινεί αυτή η επικοινωνία και είναι ένας τρόπος να είσαι σε επαφή με τον παλμό της κοινωνίας, μιας και το πελατολόγιο του γραφείου μου είναι κυρίως εταιρικοί πελάτες, οργανισμοί ή επιχειρηματίες.

Πιστεύετε πως η ενεργή, online παρουσία σας έχει ενθαρρύνει περισσότερες να μιλήσουν;

Δεν οφείλεται σε εμένα αυτό, αλλά κυρίως στην προσπάθεια των hosts δηλαδή του Κωνσταντίνου Κίντζιου και του Σπύρου Αδριανού, οι οποίοι έχουν χτίσει έναν μαγικό δεσμό με το κοινό τους σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα με έμφαση στο LinkedIn. Στέκομαι σε αυτό το τελευταίο γιατί ένα πράγμα που έχουμε σίγουρα καταφέρει και είναι απόλυτα μετρήσιμο, είναι να ωθήσουμε περισσότερο κόσμο να καταγγείλει τις εργασιακές παραβάσεις, το mobbying ή την παρενόχληση, με το να ενημερώνουμε το κοινό που μας παρακολουθεί γι’ αυτά τα θέματα, που είναι πάρα πολύ σημαντικά αλλά και για τα εργασιακά του δικαιώματα γενικότερα.

Κάθε φορά που κερδίζετε μία υπόθεση υπέρ κάποιας γυναίκας, ποια είναι τα συναισθήματά σας;

Πάντα χαίρομαι να βοηθάω ανθρώπους που αδικούνται ανεξαρτήτως φύλου. Σίγουρα πάντως όταν έλθει μία γυναίκα που έχει υποστεί άνιση μεταχείριση ή παρενόχληση στην εργασία της και πρέπει να την υποστηρίξω νομικά, βιώνω την περίφημη γυναικεία αλληλεγγύη σε όλο της το μεγαλείο. Είναι ένα υπέροχο συναίσθημα γιατί μόνο με την ενότητα θα φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο για τις γενιές που θα ακολουθήσουν.

Greek International Women Awards: Τι σημαίνει για εσάς η συμμετοχή σας σε αυτή τη διοργάνωση;

Με τιμά ιδιαιτέρως η υποψηφιότητά μου και το ότι βρίσκομαι στην ίδια λίστα με σπουδαίες γυναίκες, τις οποίες θαυμάζω! Το βραβείο θεωρώ ότι είναι ένα μήνυμα επιβράβευσης της προσπάθειας που κάνει κάθε γυναίκα στον τομέα της και συγχρόνως ένα ορόσημο ώστε να ανεβάσει τον πήχη και να δυναμώσει τη φωνή της.

Αν θα μπορούσατε να αλλάξετε το νομοθετικό πλαίσιο που αφορά τα δικαιώματα των γυναικών, ποια θα ήταν η πρώτη σας κίνηση;

Υπάρχουν πολλές βελτιώσεις που θα μπορούσαν να γίνουν. Ενδεικτικά αναφέρω ότι θα ήθελα να υπάρχει μέριμνα για τις γυναίκες που είναι φροντιστές ή για τις single μητέρες. Θα ήθελα επίσης, εφόσον έχουμε πλέον ανάγκη από ένα Εθνικό Σχέδιο για το δημογραφικό, να προσφέρουμε περισσότερες δυνατότητες στις γυναίκες που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά.

Υπάρχει κάτι που πιστεύετε ότι πολλές γυναίκες αγνοούν σχετικά με τα δικαιώματά τους, κάτι που θα θέλατε να τους θυμίζετε κάθε μέρα

Υπάρχει κάτι που δεν έχει να κάνει με τα δικαιώματα: θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι μπορούμε να μην είμαστε τέλειες αλλά δικαιούμαστε να διεκδικούμε το καλύτερο για τον εαυτό μας. Έχω δει πολλές γυναίκες να αυτοπεριορίζονται και να νιώθουν ότι δεν είναι αρκετές. Θα ήθελα να τους πω να διεκδικήσουν αυτή τη δουλειά, στην οποία διστάζουν να στείλουν βιογραφικό, τη στιγμή που ο αντίστοιχος άνδρας θα το έκανε. Να εκφράζουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους, αγνοώντας τις ετικέτες.

Ποια είναι τα επόμενά σας βήματα; Τι θα θέλατε να κατακτήσετε επαγγελματικά στο άμεσο μέλλον; Για εσάς προσωπικά, αλλά και τι θα θέλατε να κερδηθεί για τις γυναίκες;

Στο άμεσο μέλλον είναι όνειρο να κερδίσω το βραβείο που διεκδικώ. Δεν το θεωρώ όμως προσωπική μου νίκη. Κάθε γυναίκα που διακρίνεται είτε είμαι εγώ είτε μία άλλη από τις αξιόλογες συνυποψήφιες είναι μία συλλογική νίκη, μια νίκη για όλες μας. Διότι πάντα υπάρχει από πίσω η ιστορία ενός μικρού κοριτσιού που ονειρευόταν και ήλπιζε να τα καταφέρει. Αυτές οι ιστορίες μας εμπνέουν και μας κινητοποιούν όλες και ενδυναμώνουν κι άλλα μικρά κορίτσια. Κάπως έτσι πολλαπλασιάζονται οι γυναίκες που κυνηγούν τα όνειρά τους!