Εμμηνόπαυση: Πόσο διαρκεί + πώς θα καταλάβεις σε ποιο στάδιο βρίσκεσαι;

Η εμμηνόπαυση δεν σηματοδοτεί μόνο το "τέλος της περιόδου". Είναι μια φυσική φάση της ζωής σου που έρχεται με αλλαγές στο σώμα, τις ορμόνες και τη διάθεσή σου. Όπως εξηγεί η γιατρός Shilpa Amin στο Healthline, η αναγνώριση των τριών σταδίων (περιεμμηνόπαυση, εμμηνόπαυση και μετεμμηνόπαυση) μπορεί να σε βοηθήσει να καταλάβεις καλύτερα τι συμβαίνει και πώς να φροντίσεις τον εαυτό σου.

Τι είναι η εμμηνόπαυση και ποιες είναι οι φάσεις της

Η λέξη "εμμηνόπαυση" χρησιμοποιείται σε καθημερινή ομιλία για να περιγράψει το στάδιο της ζωής όπου η αναπαραγωγική λειτουργία της γυναίκας τελειώνει. Ιατρικά όμως χωρίζουμε αυτή τη μετάβαση σε τρία στάδια:

- Περιεμμηνόπαυση – η περίοδος μετάβασης πριν σταματήσουν εντελώς οι περίοδοι. Οι ορμόνες (κυρίως οιστρογόνα και προγεστερόνη) αρχίζουν να κυμαίνονται και τελικά μειώνονται.

- Εμμηνόπαυση – το σημείο όπου έχει περάσει 12 συνεχόμενοι μήνες χωρίς περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι οι ωοθήκες σχεδόν σταματούν να παράγουν οιστρογόνα και να απελευθερώνουν ωάρια.

- Μετεμμηνόπαυση – η περίοδος μετά την εμμηνόπαυση. Διαρκεί το υπόλοιπο της ζωής και είναι η φάση στην οποία μπορούν να συνεχιστούν ή να εμφανιστούν κάποια συμπτώματα και μακροπρόθεσοι κίνδυνοι υγείας.

Πότε ξεκινάει και πόσο διαρκεί κάθε φάση

- Οι περισσότερες γυναίκες μπαίνουν στην περιεμμηνόπαυση περίπου μεταξύ 45–55 ετών.

- Η περιεμμηνόπαυση μπορεί να διαρκέσει πολύ διαφορετικά για κάθε άτομο: από μερικούς μήνες μέχρι 8 χρόνια - ο μέσος όρος είναι γύρω στα 6 χρόνια.

- Η εμμηνόπαυση θεωρείται ότι έχει συμβεί όταν περάσει 1 χρόνος (12 μήνες) χωρίς περίοδο. Ο μέσος όρος ηλικίας για την έναρξη της εμμηνόπαυσης είναι περίπου 52 ετών, αλλά αυτό ποικίλλει ανάλογα με το ιστορικό σου.

- Υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν πρώιμη έναρξη, όπως το κάπνισμα, κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις (π.χ. αφαίρεση των ωοθηκών), θεραπείες για καρκίνο, ή οικογενειακό ιστορικό πρώιμης εμμηνόπαυσης.

Πώς θα καταλάβεις σε ποιο στάδιο βρίσκεσαι

- Στην περιεμμηνόπαυση: οι περίοδοι γίνονται ακανόνιστες, μπορεί να είναι πιο συχνές ή πιο αραιές, πιο έντονες ή πιο ελαφριές, και μπορεί να εμφανιστεί κηλίδωση ανάμεσα στις περιόδους. Τα συμπτώματα αρχίζουν ή αυξάνουν σε ένταση.

- Η εμμηνόπαυση επιβεβαιώνεται εκ των υστέρων, όταν έχουν περάσει 12 συνεχόμενοι μήνες χωρίς περίοδο.

- Προσοχή: αν έχεις υποβληθεί σε υστερεκτομή (αφαίρεση μήτρας) αλλά όχι αφαίρεση ωοθηκών, δεν έχεις περίοδο για να χρησιμοποιήσεις αυτό το κριτήριο, γι’ αυτό σε αυτές τις περιπτώσεις ο γιατρός θα μιλήσει μαζί σου για άλλα σημεία/εξετάσεις.

Συμπτώματα - τι μπορεί να νιώσεις και γιατί

Τα συμπτώματα οφείλονται κυρίως στις αλλαγές και στη μείωση των γυναικείων ορμονών, ειδικά των οιστρογόνων και της προγεστερόνης. Τα συνηθέστερα είναι:

- Εξάψεις: ξαφνικά κύματα θερμότητας στο πρόσωπο/στους ώμους, μπορεί να συνοδεύονται από ερυθρότητα και εφίδρωση.

- Νυχτερινές εφιδρώσεις: έντονες εφιδρώσεις που διακόπτουν τον ύπνο.

- Δυσκολία στον ύπνο: είτε λόγω νυχτερινών εφιδρώσεων είτε λόγω προβλημάτων στον ύπνο γενικά.

- Αλλαγές στην περίοδο: ακανόνιστες, πιο βαριές ή πιο ελαφριές ροές, κηλίδες αίματος.

- Ξηρότητα στον κόλπο / πόνος στη σεξουαλική επαφή: συχνά ονομάζεται και μέρος του ουρογεννητικού συνδρόμου της εμμηνόπαυσης - ξηρότητα, κάψιμο, ή κνησμός, αλλά και συχνοουρία ή επανειλημμένες ουρολοιμώξεις.

- Αλλαγές στη διάθεση: ευερεθιστότητα, κατάθλιψη ή μεγαλύτερη ευαισθησία στο άγχος.

- Προβλήματα μνήμης/συγκέντρωσης: "θολούρα" ή δυσκολία στην προσοχή.

- Πόνοι σε αρθρώσεις και μύες. 

► Συμβουλή: Τα συμπτώματα εμφανίζονται σε διαφορετική ένταση - κάποιες έχουν ελάχιστα συμπτώματα, σε άλλες γυναίκες τα συμπτώματα επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητά τους.

Τι συμβαίνει μετά την εμμηνόπαυση (μετεμμηνόπαυση) - μακροπρόθεσμες αλλαγές

Μετά την εμμηνόπαυση οι ορμονικές αλλαγές συνεχίζουν να επηρεάζουν το σώμα και αυξάνουν ορισμένους κινδύνους:

- Κίνδυνος καρδιαγγειακών νόσων: οι αλλαγές στα επίπεδα οιστρογόνων επηρεάζουν τον μεταβολισμό και τα λιπίδια, κάτι που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρδιοπάθειες.

- Μείωση οστικής πυκνότητας (οστεοπενία/οστεοπόρωση): η απώλεια οιστρογόνων επιταχύνει την απώλεια οστού, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταγμάτων.

- Αλλαγές στο σώμα και στο βάρος: πολλοί παρατηρούν αύξηση βάρους, συχνά με τάση συγκέντρωσης λίπους στην κοιλιά.

- Προβλήματα του ουρογεννητικού συστήματος: ξηρότητα, ευαισθησία, αυξημένος κίνδυνος ουρολοιμώξεων.

- Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία: κάποιες γυναίκες βιώνουν επιδείνωση της διάθεσης ή άγχος.

Τι μπορείς να κάνεις; Πρακτικές συμβουλές και πότε να ζητήσεις βοήθεια

- Κίνηση / Άσκηση: τακτική αερόβια άσκηση για την καρδιά και ασκήσεις με αντιστάσεις/φορτία (βάρη, ασκήσεις με το βάρος του σώματος) για τα οστά.

- Διατροφή: ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ασβέστιο (γαλακτοκομικά, πράσινα φυλλώδη, εμπλουτισμένα προϊόντα) και βιταμίνη D (ήλιο + συμπλήρωμα αν χρειάζεται).

- Διαχείριση βάρους: προσοχή στην πρόσληψη θερμίδων και στα επεξεργασμένα τρόφιμα.

- Διακοπή καπνίσματος & περιορισμός αλκοόλ: το κάπνισμα συνδέεται με πιο πρώιμη εμμηνόπαυση και χειρότερα συμπτώματα.

- Καλή υγιεινή ύπνου και τεχνικές χαλάρωσης (π.χ. αναπνοές, διαλογισμός) για καλύτερο ύπνο και λιγότερο άγχος.

- Για εξάψεις: φοριέται στρώσεις ρούχων που βγάζεις εύκολα, αποφεύγεις καυτά ροφήματα, αλκοόλ, καυτερά φαγητά και καφεΐνη αν σε πυροδοτούν.

- Για ξηρότητα κόλπου: λιπαντικά/ενυδατικές κολπικές κρέμες (υδατοδιαλυτές) ή ιατρικές λύσεις που θα συζητήσεις με γυναικολόγο.

- Περιοδικοί έλεγχοι: ο γιατρός μπορεί να προτείνει εξετάσεις (π.χ. μέτρηση οστικής πυκνότητας — DEXA) ανάλογα με την ηλικία, το ιστορικό και τα συμπτώματά σου.

Ιατρικές επιλογές (να συζητηθούν με γιατρό):

Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT): αντικαθιστά οιστρογόνα (συχνά και προγεσταγόνο όταν χρειάζεται). Μπορεί να μειώσει εξάψεις και να προστατέψει τα οστά, αλλά έχει οφέλη και πιθανούς κινδύνους, χρειάζεται εξατομικευμένη συζήτηση με γιατρό.

Μη-ορμονικές θεραπείες: υπάρχουν φάρμακα και άλλες επιλογές για εξάψεις και για αϋπνία/διάθεση, αλλά πάλι χρειάζεται ιατρική συμβουλή.

Πότε να μιλήσεις με γιατρό άμεσα:

- Αν έχεις πολύ βαριά ή επίμονη αιμορραγία.

- Αν τα συμπτώματα παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά σου (π.χ. παραπάνω από απλό ενοχλητικό).

- Αν έχεις συμπτώματα που σε ανησυχούν ή πόνο, απώλεια βάρους, ή συμπτώματα που δεν αφορούν την εμμηνόπαυση.

Πηγή: shape.gr