Photo by Thomas Peter-Pool/Getty Images)
Τι συνέβη με τους δασμούς; Ένας τρελάρας Αμερικανός πρόεδρος επιχειρεί να τινάξει την παγκόσμια οικονομία στον αέρα; Αν αφήσουμε στην άκρη την εκκεντρική συμπεριφορά του Τραμπ και δούμε τα οικονομικά στοιχεία, φαίνεται ότι προσπαθεί για το αντίθετο: να σώσει, με σωστό ή λάθος τρόπο, τη χώρα του από την οικονομική κατάρρευση που αργά ή γρήγορα θα έρθει, αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν την ίδια οικονομική πολιτική. Η Αμερική έχει τεράστια ελλείμματα στο εμπορικό της ισοζύγιο. Εξάγει πολύ λιγότερα απ' όσα εισάγει. Για το 2024 είχε έλλειμμα από την Κίνα 295,4 δις δολάρια, από την ΕΕ 235,6 δις, από το Μεξικό 171,8 δις, από το Βιετνάμ 123,5 δις, από την Ταϊβάν 73,9 δις, την Ιαπωνία 68,5 δις, την Κορέα 66 δις, τον Καναδά 63,3 δις, την Ινδία 5,7 δις και από την Ταϊλάνδη 45,6 δις. (Πηγή slpress)*. Επειδή όμως οι ΗΠΑ έχουν και πλεονάσματα με άλλες χώρες, το 2024 η αιμορραγία του ελλείμματος έφτασε τελικά τα 860 δις.
Ας πάμε στον κρατικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ για το 2024, όπου οι δαπάνες ξεπερνούν τα έσοδα κατά 1,8 τρις δολάρια. Αν η χώρα συνεχίσει να ξοδεύει με αυτό τον ρυθμό, την επόμενη δεκαετία το χρέος της, που τώρα είναι 36 τρις, θα εκτοξευθεί στα 55 τρις (πάνω από το μισό του παγκόσμιου ΑΕΠ) και οι τόκοι θα φτάσουν στο 26%, δηλαδή θα δανείζεται μόνο για να πληρώνει τους τόκους! Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. "Όλες οι μεγάλες αυτοκρατορίες άρχισαν να πέφτουν τη στιγμή που τα έξοδά τους ξεπέρασαν τα έσοδα", εξηγεί ο καθηγητής Οικονομίας Γιώργος Ατσαλάκης** και συνεχίζει: "Δανείζονταν για να λειτουργεί η κρατική μηχανή, μέχρι που δεν έβρισκαν πια δανειστές και κατέρρεαν".
Άρα ο Τραμπ έχει αναλάβει να μειώσει το τεράστιο χρέος, το μεγάλο έλλειμμα στον κρατικό προϋπολογισμό (γι' αυτό ζήτησε από τον Ίλον Μασκ να μειώσει τις κρατικές δαπάνες), το υψηλό ποσό για τόκους και τα υπέρογκα ποσά για την άμυνα. (Αυτός είναι ο λόγος που θέλει ο Τραμπ να τελειώνει ο πόλεμος στην Ουκρανία και απειλεί να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ). Επέβαλε, λοιπόν, δασμούς για να μειώσει τα εμπορικά ελλείμματα και σε μία εβδομάδα τους πάγωσε -πλην της Κίνας- για ένα τρίμηνο, προκειμένου να διαπραγματευθεί με τις άλλες χώρες. Προτίθεται να μειώσει τους δασμούς -όχι να τους αποσύρει τελείως-, αν δεχτούν να εισάγουν αμερικανικά προϊόντα. Ένας ακόμα λόγος για το πάγωμα των δασμών ήταν, εκτός από την αναστάτωση των χρηματιστηρίων, και ο έλεγχος της αγοράς ομολόγων (είναι οι πηγές δανεισμού), τα επιτόκια της οποίας εκτοξεύτηκαν και απειλούσαν τις υπερχρεωμένες ΗΠΑ. Όπως μας πληροφορεί ο κος Ατσαλάκης, "σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, μια χώρα με ελλείμματα, κανονικά πρέπει να υποτιμήσει το νόμισμά της σε βάθος χρόνου για να αποκατασταθεί η ισορροπία. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί όταν ο ανταγωνισμός είναι αθέμιτος, όπως γίνεται με την Κίνα. Δηλαδή, οι πλεονασματικές χώρες κρατάνε τα πλεονάσματά τους υψηλά είτε υποτιμώντας τεχνητά το νόμισμά τους, είτε επιβάλλοντας capital controls στους πολίτες ώστε να μην μπορούν να εισάγουν ό,τι θέλουν από το εξωτερικό, είτε επειδή κρατάνε τους μισθούς πολύ χαμηλά, οπότε ο πλούτος από τις εξαγωγές παραμένει στα χέρια των εξαγωγικών εταιρειών, είτε διότι αυτές οι τελευταίες παίρνουν επιδοτήσεις με χαμηλότοκα δάνεια από το κράτος για να διεισδύουν με τα προϊόντα τους στο εξωτερικό. Όταν, λοιπόν, υπάρχει μεγάλη ανισορροπία στο διεθνές εμπόριο, εμφανίζονται κρίσεις για να επέλθει ισορροπία σε ένα άλλο επίπεδο. Σε αυτό το μεταβατικό στάδιο βρισκόμαστε τώρα. "
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η Ιαπωνία πλημμύρισε τη Δύση με προϊόντα της και παρουσίασε τεράστια πλεονάσματα. Οι ελλειμματικές χώρες την "υποχρέωσαν” το 1985 να υπογράψει τη συμφωνία του Plaza (Plaza Accord), σύμφωνα με την οποία η Ιαπωνία δεν θα έπρεπε να κρατάει τεχνητά υποτιμημένο το νόμισμα της, όπως κάνει τώρα η Κίνα. Η Ιαπωνία άφησε ελεύθερο το νόμισμά της να ανατιμηθεί και έτσι οι Ιάπωνες απέκτησαν μεγάλη αγοραστική δύναμη και επιπλέον άρθηκαν τα capital controls, ώστε να μπορούν οι πολίτες να βγάζουν τα χρήματά τους στο εξωτερικό", καταλήγει ο κος Ατσαλάκης.
Θα δεχόταν να κάνει κάτι ανάλογο η Κίνα, μια οικονομική υπερδύναμη; "Η Κίνα σημείωσε νέο ρεκόρ το 2024", γράφει η οικονομολόγος Κατερίνα Πάντα στο Facebook. "Το εμπορικό της πλεόνασμα έφτασε στο 1 τρις δολάρια με περίπου 3,5 τρις εξαγωγές. Φανταστείτε τώρα πού πάει το πράγμα όσο η Δύση χάνει παραγωγικά δυναμώνοντας την Κίνα. Όσο θα εισάγει από εκεί και την τελευταία οδοντογλυφίδα. Πόσο ανίδεοι είναι αυτοί που υποστηρίζουν μια τέτοια ανισορροπία στο διεθνές εμπόριο; (...) Η Δύση συνεχώς ξεγυμνώνεται βιομηχανικά και μεταποιητικά για να ενισχυθεί η Κίνα που, αντίθετα, ασκεί έντονο προστατευτισμό και στην παραγωγή της και στο νόμισμά της. Συμφέρει μόνο τις ελάχιστες πολυεθνικές που επενδύουν εκεί και βάζουν τα κέρδη τους σε offshores με σχεδόν μηδενική φορολογία...".
Ιδού και τα νούμερα της αποβιομηχάνισης: Μέχρι το 2000 η Δύση συνολικά διέθετε το 75% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής, από το οποίο οι ΗΠΑ το 25%, ενώ η Κίνα είχε το 6%. Σήμερα η Κίνα κατέχει περίπου το 35%, οι ΗΠΑ το 12%, η Γερμανία το 4%, ενώ Γαλλία και Ιταλία από 2%. Το μεγαλύτερο πρόβλημα το αντιμετωπίζει η ΕΕ, η οικονομία της οποίας στηρίχθηκε κυρίως στις εξαγωγές. Πώς θα διαπραγματευθεί για τους δασμούς και πώς θα αντιμετωπίσει τα άλλα μεγάλα ζητήματα που έχει (αποβιομηχάνιση, ακριβή ενέργεια, υστέρηση σε νέες τεχνολογίες, δημογραφικό πρόβλημα), παραμένει άγνωστο. Προς το παρόν, οι ηγέτες-υπάλληλοι διαφόρων συμφερόντων και η Κομισιόν ονειρεύονται, με 850 δις δανεικά, να κατακτήσουν τις ρωσικές στέπες, οδηγώντας μας... πού ακριβώς;
Φλώρα Τζημάκα
*ΚΙ ΌΜΩΣ, ΠΊΣΩ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΔΑΣΜΟΎΣ ΤΟΥ TRUMP ΥΠΆΡΧΕΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ, ΆΡΘΡΟ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΌΓΟΥ ΗΡΑΚΛΉ ΡΟΎΠΑ (SLPRESS).
* *ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΉ ΑΝΤΙΘΈΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΝ ΓΙΏΡΓΟ ΣΑΧΊΝΗ. Ο ΓΙΏΡΓΟΣ ΑΤΣΑΛΆΚΗΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΌΓΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΉΣ ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΊΟΥ ΚΡΉΤΗΣ ΚΑΙ ΜΈΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΊΟΥ ΑΝΆΛΥΣΗΣ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΌΒΛΕΨΗΣ.
