iStock
Είναι Δευτέρα, 8 το πρωί, με υποφερτή ζέστη, έχει προηγηθεί ένας διακεκομμένος, παρ’ όλα αυτά οκτάωρος ύπνος, ο οποίος έχει ακολουθήσει μια σύντομη, αλλά πολύ ευχάριστη έξοδο με φίλους στο κέντρο. Μετρημένο αλκοόλ, ελαφρύ φαγητό, πολύ θετικά vibes. Κι όμως, ενώ όλοι οι προαναφερθέντες παράγοντες φαντάζουν ιδανικοί ώστε να ξεκινήσει μια εβδομάδα με καλή διάθεση και ευεξία, αυτό το πρωινό είναι αβάστακτο. Το σώμα δεν υπακούει σε τίποτα, το μυαλό έχει γεμίσει με μισοτελειωμένες to-do-lists, οι οποίες άναβαν σαν φλασάκια και κατά τη διάρκεια του ύπνου, ενώ μια υποψία πονοκεφάλου έχει εμφανιστεί. Το κέφι στο ναδίρ, η ενέργεια ελάχιστη, η συγκέντρωση περιορισμένη. Ημερολογιακά τέλος Ιουνίου, real feel 1 Αυγούστου.Και τώρα τι κάνω; Παίρνω μια μέρα off για να ξεκουραστώ, να αποσυμπιεστώ και να πιάσω αύριο τις υποχρεώσεις μου από εκεί που τις άφησα ή συνεχίζω με τις μηχανές στο φουλ περιμένοντας το επόμενο Σαββατοκύριακο και ό,τι γίνει; Σε αυτό το απλό ερώτημα που προκύπτει πολλές φορές μες στον χρόνο, αλλά στην καρδιά του καλοκαιριού μετατρέπεται σε ερώτημα ζωής ή θανάτου, οι περισσότεροι από εμάς το πιθανότερο είναι να πάμε με τη δεύτερη επιλογή. Διστάζουμε να μεταθέσουμε τις υποχρεώσεις μας -είτε αυτές είναι επαγγελματικές είτε προσωπικές- για την επομένη, άλλωστε έχουμε γαλουχηθεί με το αγχωτικό μάντρα "μην αναβάλλεις για αύριο ό,τι μπορείς να κάνεις σήμερα", αλλά κυρίως η πιθανότητα αυτής της μετάθεσης και της προσωρινής παύσης μάς δημιουργεί στρες και τύψεις. "Καλύτερα να πάω να δουλέψω, παρά να κάθομαι σπίτι και να αγχώνομαι". "Τοξική παραγωγικότητα" ονομάζει αυτό το συναίσθημα ο βιολόγος Dejan σε ένα ενδιαφέρον άρθρο του στο Medium. Τη μορφή του άγχους, δηλαδή, που μας ωθεί να πιστεύουμε ότι αν στο τέλος της ημέρας δεν έχουμε κάνει τικ σε όλες τις υποχρεώσεις της ατζέντας μας και δεν έχουμε επιστρέψει κατάκοποι και ταλαιπωρημένοι στο σπίτι, κάτι δεν κάνουμε σωστά, είμαστε ανεπαρκείς και αναποτελεσματικοί, είμαστε "λίγοι". "Ο λόγος μπορεί να είναι η δημοφιλής "κουλτούρα της επαγγελματικής εξουθένωσης”, ένα είδος διαγωνισμού για το ποιος θα κοιμηθεί λιγότερο και θα δουλέψει περισσότερο. Άλλωστε η μοντέρνα τεχνολογία μάς δίνει την ευκαιρία να "δουλεύουμε” όλη την ώρα. Δεν έχουμε καμία δικαιολογία. Και κάπως έτσι εθιζόμαστε σε αυτό. Ο εγκέφαλός μας είναι σχεδιασμένος ώστε να μας επιβραβεύει με ντοπαμίνη κάθε φορά που φέρνουμε εις πέρας μια εργασία. Με τον καιρό όμως, το σώμα αναπτύσσει ανοχή, χρειαζόμαστε περισσότερη ντοπαμίνη, άρα και περισσότερες εργασίες για να ολοκληρώσουμε", αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Και την "τοξική παραγωγικότητα" έρχεται να συμπληρώσει η "τοξική ενοχή", "ένας διαρκής θυμός και αγωνία που γεννά ο ίδιος μας ο εαυτός και στραγγίζουν όλη τη συναισθηματική μας ενέργεια" σημειώνει η Ioana Patale, σύμβουλος σχέσεων με εξειδίκευση στην αντιμετώπιση του burnout, σε άρθρο της στο Linkedin. Όταν σταματάμε να είμαστε σε εγρήγορση και σε διαρκή κίνηση, όταν πιάνουμε τον εαυτό μας να λουφάρει και να τεμπελιάζει, ακόμη κι αν είναι Σαββατοκύριακο, νιώθουμε άσχημα και συνήθως το μοιραζόμαστε με τους δικούς μας ανθρώπους -"σήμερα δεν έκανα απολύτως τίποτα"- για να ξορκίσουμε την ενοχή και να πάρουμε από εκείνους το πράσινο φως ότι καλά κάναμε, λες και δεν το ξέρουμε και μόνοι μας. Αυτή η "τοξική ενοχή" όμως, όπως διαπιστώνει η Patale, θα οδηγήσει αναμφίβολα σε burnout. Οι τύψεις που αισθανόμαστε την ώρα που κοιτάμε ανέμελα το ταβάνι, όταν καταπιανόμαστε με μη παραγωγικά πράγματα ή χαζεύουμε, θα έχουν ως αποτέλεσμα έλλειψη ύπνου, επιπτώσεις στην υγεία και τη νοητική απόδοσή μας. Κι όμως, το γνωρίζουμε πια καλά ότι μόνο αν αδειάσουμε εντελώς θα μπορέσουμε να ξαναγεμίσουμε επαρκώς. Το βιώνουμε στις διακοπές, όταν ο χρόνος σταματάει και ταυτόχρονα διαστέλλεται για να χωρέσει όλα εκείνα τα μικρά και τα μεγάλα που μας κρατούν γειωμένους και ευτυχισμένους. Μόνο που, σύμφωνα με τους ειδικούς, πρέπει να ζούμε "μικρές διακοπές" όλο τον χρόνο, κάθε εβδομάδα και κάθε μέρα. Τις μηδενικές ενοχές που νιώθουμε ξαπλωμένοι πάνω στη ζεστή άμμο της παραλίας, να τις φέρνουμε και στο δεκάλεπτο του εργασιακού οκταώρου που επιλέξαμε για να παρατηρούμε τον... τοίχο ή σε εκείνο το Σάββατο που θα ξαπλώσουμε στον καναπέ και θα παρακολουθούμε ανόητες σειρές επί έξι ώρες.Είναι δύσκολο να πατήσουμε pause στις υποχρεώσεις και στις ζωές μας που τρέχουν non stop, έχει ενδιαφέρον όμως να το επιχειρήσουμε. Για κάποιες ώρες να φανούμε απείθαρχοι προς τον εαυτό μας, αδιάφοροι και ασυνεπείς, να βυθιστούμε στην αδράνεια, να απορρίψουμε τον στόχο και τον σκοπό και να παραδοθούμε στο ελάχιστο, στο λίγο ή στο τίποτα.
Μαρία Πατούχα
